p.S.P.L lahkawng brang rai mat ai hpang, Nu-Tin uhpung, Swe- Nyein uhpung nga nna paw pru wa ai hta (wunji juk) Thakin Nu a maw mawn galaw gun hpai ai lam ni a ntsa e myit n-gut nna Kayin mungdaw wunji Dr.Saw Hla Tun hte Jinghpaw mungdaw wunji Zan Hta Sin yan gaw arawng aya kaw nna pru nhtawm Swe-Nyein uhpung hpe madi shadaw ma ai.
Hp.S.P.L. ga garan hpang ai aten 1958 ning May shata 10 ya shani, shana hkying (7) hta (wunji juk) Thakin Nu gaw Jinghpaw mungdaw wunji Zan hta Sin hpe (wunji juk) a nta de shaga nna, “ya Hp.S.P.L. lahkawng brang rai mat sai, Hp.S.P.L. amat (150) nga ai hta na ngai gaw (60) sha la na, (90) hpe Swe-Nyein maga de jaw kau na. Ngai hpang maga de P.M.Ny.T. (me), Sam mungdaw (me) mahkra, Kayin mungdaw (me) mahkra, Rakhaing (me) mahkra lu na. Dai majaw anhte maga na asuya matut hpaw lu na re. Nanhte mungdaw ningbaw ni gaw ngai hpe matut nna madi shadaw jang arawng aya kaw na pru n ra ai. Dai hku shagrin nga na re. Nang gara hku myit lu ai i? nga nna san dat ai. Wunji Zan Hta Sin bai tsun ai gaw, “ (wunji juk) ya zawn Hp.S.P.L. ga garan ai gaw ya aten hta n htap htuk ai. Ga garan yang kaja ai aten n re. Hpa majaw nga yang, kasu kabrawng ai ni laknak jahkrat nga ai aten re. Ya na zawn laknak jahkrat nga ai aten hta asuya hpung rai nga ai Hp.S.P.L hpung gaw lahkawng brang ga garan mat na nga yang Hp.S.P.L. gaw gara maga de mung n-gun nnga sai. Ndai zawn n-gun nnga wa ai hpe mu jang nam na kasu kabrawng la ni mung laknak jahkrat nhtoi nshang sai sha hkring mat na. Ndai zawn byin ai gaw munghpawm a ngwi pyaw simsa lam lu na aten hta simsa lam hpe ahkum kau ai hte bung ai. Dai majaw shada da she bai hting rai hting rat nna hkam sharang let asuya hpung hpe Hp.S.P.L gaw da ting da yang kaja ai. Shawng de 3-4 ning daram hta ga garan yang mung lam mi kaja ai. Bai nna du na ra ai ra lata poi kaba 1961 ning daram hta ga garan yang mung hpa n ra ai. Dai majaw (wunji juk) hku nna mung, Hp.S.P.L ningbaw hku nna mung, bai hting rai hting rat shakut shaja na matu hpji jaw nngai, “ ngu nna lajin wu ai.
Dai shaloi (wunji juk) Thakin Nu gaw, “ wunji a hpaji jaw ai lam gaw kaja timung hpang hkrat sai. Nmai byin sai. Dai majaw nang gara hku galaw na gara maga de madi shadaw na ngu ai hpe sha tsun dan rit, “nga nna bai tsun ai. Shaloi wunji Zan Hta Sin gaw, “ ndai lam hpe ngai hkrai sha daw dan yang nmai byin ai. Ngai kaw hpung nga ai, mung shawa nga ai. Shanhte hte bawng ban ngut nna she tsun na ahkang jaw rit, “ ngu nna bai tsun nhtawm (wunji juk) a nta kaw na pru wa ai.
Hpang shani May shata 11 ya, shana e (wunji juk) Thakin Nu gaw Jinghpaw mungdaw wunji Zan Hta Sin hpe shaga la nna lawu na hte maren bai tsun ai. (Ndai lang shaga ai shaloi Jinghpaw mungdaw asu ya ginjang nga ai Sama Duwa, Duwa Zau Rip, Bo Aung Kho ni hpe mung shaga tawn ai.) “ Gai, U Zan Hta Sin, mani ngai tsun ai hte maren nang anhte maga de madi shadaw yang Jinghpaw mungdaw ningbaw shara hta grin nga hkra galaw ya na. Nang n kam na tsang nna nang hpe ginjang nga ai Sama Duwa Sinwa Nawng, Duwa Zau Rip hte Bo Aung Kho ni hpe mung shaga tawn ai. Lama nang sha anhte maga de madi shadaw yang shanhte hpe mung nang hpe ginjang ai lam n galaw shangun na. (Ndai kaw Jinghpaw mungdaw wunji a myit hta, awshawng de ginjang ai gaw Thakin Nu shangun nna she re a hka! gaw ngu nna myit la wu ai.) Gai, Sama Duwa ni maga na mung tsun mu,” nga nna Thakin Nu tsun hpang dat ai. Dai shaloi Sama wa hte Bo Aung Kho ni gaw, “ rai nga ai. Ya na zawn Hp.S.P.L. ga garan ai gaw wora maga na gwi daw ni nau wa n shawp n kap rai nna ga garan ra ai re majaw, anhte mung daw ni, bumga masha ni gaw (wunji juk) Thakin Nu hpe sha matut nna madi shadaw yang kaja ai. Nang hku nna hpa hkum myit shut, Thakin Nu hpe nang madi shadaw ai rai yang anhte mung nang hpe ginjang ai lam n galaw sana, madi shadaw na. Nang n kam yang ga sadi laika langai daina galaw na, “nga nna tsun ma ai. (Wunji juk) Thakin Nu mung,” kaja nga ai le U Zan Hta Sin. Na matu grai kaja ai. Wunji aya hta mung grin nga na, ginjang ai ni mung n nga sai ngu ai gaw gade daram kaja a ni? Lama shanhte ga sadi laika galaw jang ngai mung lekmat htu na. Nang hku nna KNC hpung hpe mung hkum kam hpa. Nanhte a ningbaw wa Duwa Zau Lawn mung hpawt ni hpawt din ngu na shi hpe ninghkap tawn ai amu hte sum sana re, “nga nna bai tsun ai. Zan Hta Sin gaw, “Wunji juk hte myit su ni ya na zawn nye a matu mai kaja ai lam hpajang ya na nga ai hpe na lu nna grai chyeju dum ai. Rai timung, anhte ni mung masa galaw ai gaw arawng aya lu na lam, arawng aya grin nga na lam hpe n yu ai. Mungdan a matu kaja na lam hpe sha yu ra na re. Bai nna, mana wunji juk hpe tsun sai hte maren nye a hpung shawa hte bawng ban daw dan na ahkang jaw rit,” ngu tsun nna pru wa ai. Dai hpang May shata (12) ya shani Myitkyi na de lung wa nna (13) ya shani KNC hpung ginjaw amu gun myit su ni ahkum ara hte shani tup htai lai bawng ban nhtawm Swe-Nyein hpe madi shadaw na matu daw dan ga ai.
Ya na zawn (wunji juk) Thakin Nu hpe n madi shadaw lu ai sha pru mat wa ai Kayin mungdaw wunji hte Jinghpaw mungdaw wunji yan a shara hta shan pru mat ai hpang shani Kayin mungdaw wunji hku nna U Saw Lu Lu hte Jinghpaw mungdaw wunji hku nna Duwa Zau Rip hpe aya dang wu ai. Ndai zawn galaw ai gaw, gaw da ai tara hte nhtan shai ai lam, (wunji juk) gaw, gaw da ai tara hpe tawt lai nga ai lam ninghkap ga ai. Mungdaw wunji ngu ai mungdaw ningbaw hpe dang da ai hta, gaw da ai tara gaw lawu na hte maren matsun da ai;
Npawt nhpang gaw da ai tara upadi pukma 173, “Wunji juk gaw Jinghpaw mungdaw kongsi hte jahkrup bawng ban nna Paliman a Jinghpaw mungdaw hte seng ai dat kasa amat ni hta na Jinghpaw Wunpawng amyu sha amat langai ngai a mying hpe tang shawn ai shaloi, dai zawn mying tang shawn hkrum ai amat hpe mungdan gumsan gaw “ Jinghpaw mungdaw wunji” ngu shamying na munghpawm asuya hpung shang wunji hku dang da ra ai. Dai zawn dang da hkrum ai wunji gaw ndai gaw da ai tara upadi lam ni a matu Jinghpaw mungdaw ningbaw mung rai lu na.”
Npawt nhpang gaw da ai tara upadi pukma 101, daw (2) “Wunji juk gaw Kayin mungdaw kongsi hte jahkrup bawng ban nna, Paliman kaw na Kayin mungdaw amyu sha ni a dat kasa amat ni hta na amat langai ngai a mying hpe tang shawn ai shaloi, dai zawn mying tang shawn hkrum ai amat hpe mungdan gumsan gaw “Kayin mungdaw wunji” ngu shamying na munghpawm asuya hpung shang wunji langai hku dang da lu na.”
Ndai zawn kongsi hte jahkrup Bawng ban lu na ngu nna adan aleng ka da ai raitim (wunji juk) Thakin Nu gaw kongsi hte kachyi mi mung n bawng ai sha mungdaw wunji ni (mungdaw ningbaw) hpe dang da wu ai. Ndai lam hte seng nna myit n-gut ai majaw Kayin hte Jinghpaw amat ni gaw tara rung ginjaw de daw dan ya na matu hpyi lajin ma ai. Mung dan gumsan wa mung tara rung ginjaw a daw dan ai lam hpe hpyi wu ai.
Tara rung ginjaw kaw nna jahtum e daw dan ai hta mungdan wunji juk gaw Kayin hte Jinghpaw mungdaw ningbaw ni hpe dang da ai hta gaw da ai tara upadi hpe nhtan n shai ai lam, mungdan wunji juk galaw ai lam gaw jaw ai ngu nna daw dan ya wu ai. “Kongsi hte jahkrup bawng ban lu na” ngu nna gaw da ai tara hta dan dan leng leng ka da nga ninglen kongsi hte jahkrup bawng ban ai lam n galaw ai sha dang da ai hpe wunji juk hta shut ai lam n nga ai ngu nna daw dan ya ai lam nan, (wunji juk) Thakin Nu gaw tara wunji dap ting hpe sha n-ga tara rung ginjaw hta pyi n tara ai hku uphkang sha nga ai lam hpe yu maya masha ni pyi mu lu nga ai. Mungdaw ni hku nna gaw myit n-gut timung bai htai lai na shara shing nrai tara rung nnga sai majaw kaning nchye di nna Krai wa she chye nu ga ngu Krai hpe sha marit ra mat ai.
Ndai zawn kongsi hte nbawng ban ai mungdaw ningbaw ni hpe dang ai lam hte seng nna (wunji juk) Thakin Nu tang madun ai lam lahkawng nga ai. Shawng nnan na lam gaw, pru mat wa ai mungdaw ningbaw ni a shara hta mungdaw ningbaw nnan ni hpe lawan ndang yang mungdaw ni gaw uphkang ai masha nnga nna hkawhkam nnga ai mung zawn byin wa na. Lahkawng ngu na lam gaw, kongsi ni hpe mungdaw ningbaw ni chyu sha sha hpawng lu ai majaw kongsi shaga hpawng lu na matu chyahkring mi dan da ai lam re. Kongsi shaga ngut nna kongsi zuphpawng dung na mahka e pru shangun na re ngu ai lam rai lu ai. Ndai tang madun ai lam 2 gaw hpa npawt nhpang nnga, ngang lam sha re.
Shawng nnan na lam hte maren hkawhkam n nga ai mung zawn n mai byin ai. Npawt nhpang gaw da ai tara upadi pukma 120 hta, wunji la ngai ngai pru mat ai rai yang, malai n dang dingsa pru mat wa ai wunji gaw ngam ai lit hpe matut nna gun hpai lu ai ngu nna rawng nga ai rai nna kongsi e lam ang ai hku tara upadi hte maren lata shalun ai mungdaw ningbaw ni ndang dingsa pru mat wa ai wunji ni gaw magam lit hpe matut gun hpai lu nga ai.
Lahkawng ngu na lam mung, Jinghpaw hte Kayin wunji ni pru mat wa ai hpang kongsi hpawng shaga na matu yak na tsang ai majaw pru mat wa ai wunji yan gaw, shan garai npru yang kongsi hpawng shaga da sai re. Ndai lam ni a majaw (wunji juk) Thakin Nu tang madun ai lam gaw ntara ai hku masu ai lam sha rai lu ai.
Dai zawn galaw ngut ai hpang (wunji juk) Thakin Nu gaw dang da ai chyahkring mi na kongsi ni hpe shaga wu ai. Kayin hte Jinghpaw mungdaw kongsi lahkawng yan hpe July shata praw 4 ya shani Yang Gung e hpawng na matu shaga wu ai.
Jinghpaw mungdaw kongsi hku nna tsun na nga yang, 1948 ning shanglawt lu ai shaning kaw nna 1957 ning du hkra Yang Gung e nga lai wa sai. Dai zawn Yang Gung e nga ai nhkan e, rung gawk ni, Kongsi ting-nyang up nga na nta, amat ni a wa wa sa sa lam jarit hte shani shagu na lusha jarit, jarit saga law la ai majaw 1956 ning hta tinang a mungdaw rai nga ai Jinghpaw mungdaw, Myitkyina mare de htawt wa ai re. Ya mung mungdaw hte seng ai hpa baw manghkang raitim mungdaw e daw dan lu nga ninglen Yang Gung de kongsi shaga ai lam mungnchye na na daram rai nga ai. Ndai zawn Yang Gung de shaga da ai kaw na 1958 ning July shata praw (3) ya shana hkying 6:30 hta amat ni kaw shaga laika du wa ai. Amat ni gaw ahkying nlu sai majaw hpa mung nlu galaw ai sha hpang shani, jahpawt hkying (11) hta kongsi hpawng na matu (wunji juk) a nta npu de ding yang sa wa ra ai.
KNC amat ni hte Hp.S.P.L (ngang grin ) amat ni gaw, ndai zawn galaw ai gaw n tara ai lam, Jinghpaw mungdaw mung shawa, Jinghpaw mungdaw mung shawa a dat kasa ni hte gaw gap tawn ai kongsi hpe roi ai hku ang ai lam, upadi galaw na ahkang, sut gumhpraw garan jai lang na ahkang lu ai, awmdawm ahkang aya lu ai kongsi hpe (wunji juk) a bawng ban hkam kongsi kasha zawn n mai di kau ai lam, mung maden Ingalik prat hta mungdaw ni gaw gumsam magam a npu e nga ai jarit lamuga uphkang du a npu na jarit lamuga bawng ban hkam kongsi kasha ni sha tai lai wa sai majaw, dai hpe n kam hkam, n ra nna shanglawt la ai lam, ya mung mungdaw kongsi ni hpe (wunji juk) a n-ta npu e zuphpawng ai hte dai madang de bai du shangun ai lam, re ai lam amyu myu madun nna ninghkap ma ai. Bai nna shanglawt lu ai hpang (10) ning tup mungdaw kongsi ni hta (wunji juk) n dung lawm yu, ga n shaga yu ai wa mi, ya mungdaw kongsi ni hta (wunji juk) sa dung ai lam mung, (wunji juk) a myi man hte ahkang aya hpe asung jashawn nhtawm dang sha na ngu ai hta lai nna kaga lam n nga ai ngu tsun ga ai. “Jahkrup bawng ban nna” ngu ai hta laika hte bawngban ra nga ai.
Shawng de shanglawt lu ai hpang (10) ning tup mungdaw kongsi ni hta hkan sa ai htung lai gaw, mungdaw wunji ngu ai mungdaw ningbaw shara man jang (wunji juk) rung kaw nna mungdaw kongsi rung de laika ka dat ai. Mungdaw ningbaw dang na masha langai mi hpe kongsi kaw nna lata ya na matu laika du ai shaloi, kongsi e mungdaw ningbaw a matu mying tang shawn na lam ndau shana nna nhtoi ndat da ya ra ai. Ndat da ai nhtoi du ai shaloi hpung langai hte langai kaw nna mungdaw ningbaw dang mayu ai ni a mying hpe, shawn ai wa tau ai marai 2 a mying hte tang shawn ai laika hpe tang ra ai. Marai langai sha rai nna shing jawng ai masha nnga jang dai wa a mying hpe (wunji juk) hpang de shagun ya nna (wunji juk) gaw gumsan hpang de shalai nhtawm mungdaw wunji (mungdaw ningbaw) dang ra ai. Langai hta jan nna shing jawng ai masha pru wa jang kongsi e (me) garan ra ai. (Me) garan nna dang ai wa a mying hpe (wunji juk) hpang de shagun, shi gaw gumsan hpang de bai shagun di nna wunji dang ra ai. Ndai gaw Gaw da ai tara upadi hte maren mungdaw ni hta hkansa galaw ai Dimokresi htung lai langai mi rai nga ai.
Ya Hp.S.P.L.ga garan mat ai hpang hpawng ai Kayin hte Jinghpaw mungdaw kongsi hta dai hku nrai. Mungdaw ningbaw a matu mying tang shawn shangun nna uhpung 2 maga na lu la ai mying ni hpe (wunji juk) hpang de shagun ya ai, kongsi hta mung mungdaw ningbaw a matu tang shawn ai laika 2 lu la ai lam, dai tang shawn laika 2 hpe (wunji juk) hpang de shagun nna shi ra ai wa hpe dang u ga ngu nna shandau shana ai. Dai hpe maga mi de na amat ni gaw (me) garan na matu hpyi shawn ma ai. Raitim (me) n garan ai sha kongsi hpe maja e nhtoi htawt sit kau dat ai. Hpang shani kongsi hpawng ai shaloi mungdaw ningbaw hku nna kadai wa hpe dang dat sai lam ndau shana nhtawm kongsi hpawng hpe ma ja e dawm kau dat ai. Jinghpaw mungdaw kongsi hta nga yang, kongsi ting-nyang up ntsa e shi hpe n kam ai lam tang shawn tawn da ai. Dai ga shawn hpe bawng ban na matu July shata (10) ya shani ndat da nna (9) ya shani kongsi hpe maja e dawm kau dat ai.
Ndai zawn asuya galaw ai maga na n shawp n kap nna asuya galaw ai ni nan Dimokresi lai hte maren ka da nna kongsi e daw dan shagrin tawn ai kongsi htung upadi hpe nhkan sa sai re majaw, ginjang ai ni gaw dai asuya nan n hkan sa ai htung upadi ni hpe tsawm daw yu chyai na matu pat kata e nbang da lu ai sha, Jinghpaw mungdaw kongsi amat law malawng gaw nkam hkam nna dai htung upadi laika ni hpe wan nat kau ma ai. Zuphpawng gawk kaba kaw nna mung, “gumshem ai ting-nyang up hpe nra ai, gumshem ai mungdaw ningbaw nra ai. Mungdaw Dimokresi hpe jahten ai U Nu, Dimokresi hten htum nna mungdaw kasu kabrawng wa jang U Nu a mara,“ ngu marawn jahtau let ninghkap pru mat wa ma ai. Jinghpaw mungdaw kongsi hta (me) garan na nga yang Swe-Nyein hpe madi shadaw ai amat marai (10), Nu-Tin maga de madi shadaw ai amat ni gaw marai (9), dai marai (9) hta na ting-nyang up (1) hpe shaw kau yang marai (8), dai marai (8) hta na Sama Duwa Sinwa Nawng mung mungdaw ningbaw dang ai lam hta myit n-gut nna kongsi zuphpawng nlung ai majaw marai (7) sha nga ai. (Me) garan yang Swe-Nyein maga na (me) 10 lu nna Nu-Tin maga na (me) (7) lu na rai nga ai. U Nu gaw (me) (7) sha lu ai maga na tang dat ai Duwa Zau Rip hpe mungdaw ningbaw dang kau dat ai.
Dai hte maren, Kayin kongsi hta mung Swe-Nyein hpe madi shadaw ai maga na amat marai (14), Nu-Tin hpe madi shadaw ai maga na amat marai (10) re ai kaw, mayen maga rai nga ai amat (10) maga na tang dat ai U Saw Lu Lu hpe U Nu gaw Kayin mung daw wunji dang kau dat ai.
U Nu gaw Paliman e (me) 8 hte dang nna (wunji juk) byin nna asuya matut galaw lu ai. (Me) 8 hkum tsun (me) 1 shing nrai (me) 2 hte sha dang tim shi (wunji juk) matut galaw lu na rai nga ai. Ndai gaw Dimokresi mungdan re majaw rai nga ai. U Nu gaw shi dang ai shaloi Dimokresi hpe kaja ai hku, malang ai hku la nna Dimokresi ngu nna arawng la nga ai. Shi hpang maga na sum ai shaloi Jinghpaw hte Kayin kongsi ni hta Dimokresi ga n shaga ai sha (wunji juk) a ahkang aya hte majaw e Dimokresi hpe damya mya la nna (me) n law ai maga de asuya ahkang aya jaw kau dat ai.
Lam mi hku nga yang Dimokresi hpe nhtang chyung galaw kau dat ai. Ndai gaw Dimokresi hpe manu shadan ai nga nna n-gup nchyun e ayan tsun nga ai U Nu a Dimokresi nhtang hku rai nga ai. Tsun ai amyu mi galaw ai amyu mi re ai U Nu ngu nna sha masat kau dat nngai.
Naw matut na...Gabaw...
(Miwa-Myen lamuga jarit manghkang byin pru wa ai lam kadun mi )
