Manga yunglat hte slam dat nngai

Moi kaji ten hta shalawt da gin ra ni e jahpawt jawng lung ten shagu mahkwn yu sai,
Mungmasa mahkawn re.


An hte a Wunpawng mungdan kata de ,tawt lai shang kabye rawng nga ai,Maigan hpyen mahkra hpe,
Atsai awai gawt shapraw kau nhtawm , mungshawa hta shadip jahpang nga ai wunpawng Gumrawng gum tsa mung dan ,Gaw sharawt shagrin da ai shani she wunpawng mungda ngwi pyaw simsa ai hte rau rawt galu gaba wa na re ngu ai hpe an hte da king dalang kam sham ga ai.

Tuesday, March 31, 2009

DEMOCRACY NHTANG ( Daw 6 ) hpung dim

Miwa-Myen lamuga jarit manghkang hte seng nna U Nu a shut ai lam ni. 

(1)       U Nu gaw Miwa asuya hpyi ai Hpimaw, Gaw Lang, Kang Hpang lamuga hpe Miwa mung de jaw na matu dawdan ai lam hta, Peking mare e kalangta ahkyak ahkya rai nna ga sadi laika galaw nhtawm shangut kau mayu ai. Dai aten hta shi gaw wunji juk mung nre ai. Hp.S.P.L ningbaw sha re. Ndai daram ahkyak ai mang hkang hpe asuya shada chyu sha ga sadi laika galaw lu ai. Dai lam hpe hpa n sawn, asuya galaw nga ai ni gaw nye a sape ni re ngu nna shi myit la ai. Wunji juk ana kap nna shi hkum hpe shi wunji juk ngu nna myit nga ai.

(2)       Asuya hpung kaw nna 2 lang dawdan matsun ai hpe shi hpa nsawn ai. (Cabinet) a dawdan ai lam hpe maisau chyaje galaw ai.

(3)       Hpimaw, Gaw Lang, Kang Hpang lamuga a lam hpe shi hkaja ai lam, sagawn yu ai lam nnga ai. Lamuga jarit hte seng ai Files ni maigan matut mahkai rung e hkum hkum tsup tsup nga ai raitim, langai mi mung hkaja ai lam nnga ai sha, dai lamuga ni gaw galoi mung anhte n madu yu ai nga nna aloi sha tsun nhtawm ndau shabra ai. Ndai lamuga ni hpe U Nu shi n madu ai raitim Jinghpaw Wunhpawng mung shawa a madu ai lam hpe shi n hkaja yu ai.

(4)       Dai lamuga ni a lam hpa mung n chye ai mung madung na shawa masha hte shilaika ni, ginjang ai ningbaw ni hpe shi tsun ai teng ai ngu nna shi hpang maga de madi shadaw hkra, shut ai lam ni hpe shi tsun nna mung masha hpe masu hkalem ai.

(5)       Shi ra ai hku bying hkra Jinghpaw Wunpawng ningbaw ni hpe ladat amyu myu hte jahkrit shama ai. Shi hpang de lawm nna teng nga ai jau hpara e, nga na masha ni hpe n-gun jaw myit sharawt ya ai.

(6)       Shawng nnan Miwa asuya hpyi ai shaloi, aloi sha nanhte hpyi ai tara, ngai jaw mayu ai, ngu nna dawdan ngut ai hpang, lamuga sumla ntsa e yu nna, ya Miwa asuya hpyi ai lamuga ni gaw gade wa dam ai kun sawn yu mu ngu shangun nna, amu madu kaba ni gaw square miles (500) dam ai ngu tsun ai shaloi she,” ah! mana maka wa i? Grai law ai wa i? Dai hku nga yang kanang sa byin na,” nga nna tsun ai.

Jinghpaw Wunpawng mung shawa ra sharawng ai gaw Hpimaw, Gaw Lang, Kang Hpang lamuga hpe atsawm sha hkaja yu ngut nna teng man ai mabyin masa hpe chye lu ai shaloi, mung shawa e myit hkut yang she dawdan ya yang kaja ai. Miwa asuya e kaning wa mi nga tim dai shara ni gaw Miwa asuya e galoi mung nmadu yu ai. Hpaga la ni hku nna rai rai, Chang Kai Sheik wa dai lamuga na mung masha ni hpe dang sha nna Ingalik hpe gasat na matu hpyen dabang chyahkring chyahkra dap jung ai hku rai rai, lahkawng lang ngu na mungkan majan aten e Chang Kai Sheik a hten run mat ai dap ni chyahkring chyahkra dap jung ai hpe rai rai, ndai lam wora lam ni hpe tsun jahpai nna anhte madu ai ngu tsun ai lam gaw tara ai lam nre ai.

Dai aten hta n-gun nrawn ai mungdan kaji ni a ntsa e ma ja ladat hte Ingalik gaw mung maden lai wa sai hte maren, machye machyang nlaw nna hpaji nchye ai nlaw ai masha amyu, amyu kaji ni a ntsa e mung, Miwa hkaw hkam ni gaw dang sha nna gasat zing la, shi masha byin hkra galaw lai wa sai mung nga ai. Teng sha nga yang, ya shanglawt ai mungkan hta Dimokresi dingsa raitim, nnan raitim, Dimokresi hpe npawt nhpang tawn da ai rai yang, masha amyu gaw kaba ai kaji ai ahkyak madung nrai, masha amyu shagu gaw shanglawt lu ra ai. Tinang a masha amyu myit ra ai hku rai ra ai. Nkaja ai mung maden lai mung, nkaja ai sut madu lai mung, nhkru nkaja ai Nazi lai, Hpet-sit lai ni mung, mungkan e myi hkyi hpe nmu ai sha manang wa a myi hkyi hpe sha mu nna lata layung madi ai nkaja ai lai ni mung lani mi na nhtoi hta hkrat sum ra na re ngu nna sha Jinghpaw Wunpawng amyu sha ani gaw tsun dinglun nga ma ai. 

U Nu a shut kaba langai mi naw nga ai. 

4-11-56 ya shani, shana de hkying 1:00 aten kaw nna Miwa Mungmasha Gumsan Mungdan a ningbaw kaba Mao Tse-Tung gaw, U Nu hte rau munghpawm Myen mung na dat kasa hpung ni hpe shani shat daw jaw ai. Shat sha ngut ai hte rau hkying 2:30 daram kaw nna bawng ban hpawng hpe hpang ai. Dai bawng ban hpawng hta ningbaw kaba Mao Tse-Tung kaw nna hkawt Miwa mung Kunmyunit pati ningtau ningbaw ni, Paliman ningbaw ni, Wunji juk hte ningtau wunji juk ni zawn re chyawm tari masha myit su ni lawm ma ai.

Munghpawm Myen mung maga na mung U Nu hte rau hkan sa ai hpung masha ni, hpang e bai du ai Jinghpaw Wunpawng ningbaw ni, Rusha mung kaw nna du wa ai Daw Sein Pu a P.L.M.S. amyu shayi ningbaw ni lawm ma ai.

Dai bawng ban hpawng hpang ai hte rai ningbaw kaba Mao Tse-Tung gaw grai tsawm ai myi man hte, “Gai, ningbaw kaba U Nu nanhte a mungdan a matu bawng ban mayu ai ahkyak ai manghkang ni hpa nga ai kun tsun u,” nga nna ga hpaw dat ya ai.

Dai shaloi U Nu gaw, “Ningbaw kaba Mao, kaga ahkyak ai lam gaw nnga ai. Anhte a mungdan hta anhte Hp.S.P.L.hpung phe ginjang nga ai P.M.Ny.T. nihpe lai wa sai ralata poi hta Yang Gung e nga ai nanhte a sumtsan dat kasa rung kaw nna mayun mayoi hku karum ai. Dai zawn galaw ai lam gaw ya aten e anhte Hp.S.P.L. hpung gaw asuya tai nga ai majaw mungdan 2 a hku hkau lam hpe hkra ai. Dai majaw shing rai galaw ai gaw nkaja ai,” ngu nna tsun dat ai.

Ningbaw kaba Mao Tse-Tung gaw myi kaba wa ai hte, “Dai zawn galaw ai kaja wa re ni? Kaja wa rai yang kadai wa hpe kade mi jaw nna karum ai ngu ai hpe hkrak hkrak tsun dan rit. Ngai ahkyak la na. Dai zawn galaw ai hpa kaja na I? Ngai mung nra ai, “nga nna bai tsun ai.

U Nu gaw, “atsawm hkrak gaw kanang chye na law e. Dai zawn ga law ai hpe kam nna tsun ai re,” ngu nna bai tsun ai.

Mao Tse-Tung gaw, “ Dai rai yang jep sagawn hpung langai hpaw nna jep sagawn na. Dai jep sagawn hpung hta nanhte a masha mung bang mu. Jep sagawn nna kaja wa teng jang sumtsan dat kasa rung na du ni yawng hpe ngai ari jaw na. Dai zawn galaw yang nang myit dik na i?,” nga nna bai tsun ai.

U Nu gaw,” Dai daram gaw galaw nra ai. Hpang de n galaw jangrai sai. Hpang de n galaw na matu sha ahkum ya rit, “ngu nna bai tsun ai.

Mao Tse-Tung gaw, “Nang tsun ai hte maren kam ging ai daram re ai rai yang, kaja wa jep sagawn ra ai. Shaloi she nang mung myit dik na. Anhte mung myit dik na. Dai rai yang nanhte a Hp.S.P.L. hpung gaw Pali man e n-gun kade daram nga ai i? Ginjang ai ni gaw kade mi nga ai i?,” nga nna bai san ai.

U Nu gaw, “ Ginjang ai ni gaw 45 nga ai. Anhte maga na gaw Hp.S.P.L. amat ni hte Hp.S.P.L hpe madi shadaw ai amat yang hpawn rai yang 200 jan nga ai,” ngu nna bai htai ai.

Mao Tse-Tung gaw, “Dai hku rai yang nang hpa hkrit shara nga ai i? Nang kaw masha law law rai nga ai. Ginjang ai ni gaw hpa tsun nram nga ai. Anhte a Paliman kata e mung, asuya hpung hta mung, Kunmyunit nre ai (Democratic) hpung mung naw nga ai. Wora dingla wa gaw ginjang ai (Democratic) hpung a ningbaw re. Shi gaw Chang Kai Sheik a masha re. (Ndai kaw kara hpraw sai ningbaw langai mi hpe Mao Tse-Tung gaw layung madi madun dat ai. Dai ningbaw dingla wa mung mani nna baw gum dan ai.) Hpa mi rai rai nang myit dik hkra shada da ntsen ai myit nnga mat hkra jep sagawn ai hpung dat yang she mai na re,” nga nna bai tsun ai.

U Nu gaw, “Dai daram galaw nra ai. Htawm hpang de n galaw jang rai sai. Ngai ya na zawn tsun nga ai gaw anhte a matu chyu tsun nga ai nre. Nanhte a mungdan kaba a matu mung, Kummyunit mungkan a matu mung ngai tsun nga ai re.

Hpa majaw nga yang, ndai ginjang ai P.M.Ny.T. kata e Kunmyunit amying gun ai shuk ai masha ni rawng ai. Ndai ni gaw nkau mi lagut, damya, kunle, pyek lahkawng pyi ndan ai ni lawm nga ai. Dai rai nna ndai ni gaw Kunmyunit hpyi hpun nhtawm Kunmyunit wada hpe mying hten hkra galaw nga ai. Dai majaw tsun ai re,” ngu nna bai tsun dat wu ai.

Mao Tse-Tung gaw, “Dai hku nga yang anhte mung langai mi tsun mayu ai. Anhte a sumtsan dat kasa wa tang shana yu ai. Kalang mi nang wunji juk galaw nga ai aten hta Yang Gung mare, lam langai mi na nta langai mi hta, anhte a hpyen kaba rai nga ai KMT Miwa hpraw Chang Kai Sheik a masha ni gaw, shanhte a dawnghkawn hte nanhte a dawnghkawn hpe arau sharawt da nna, nanhte a gumsan wa a (dat pung) sumla hte Chang Kai Sheik a (dat pung) sumla hpe arau noi da nhtawm anhte hpe matsa nga ai hpe hpa majaw nang gaw ahkyak la ahkum ai lam n galaw a ta? (Ndai kaw Myen mung hte seng ai Miwa sumtsan dat kasa Yu Chon Min gaw lam nambat hte nta nambat tsun dan ai) nga nna bai san ai.

U Nu gaw, “Ngai nchye ai. Hpang de chye jang ahkyak la na re,” ngu nna bai htai ai.

Mao Tse-Tung gaw,” Bai nna shilaika law law mung anhte Kunmyunit ni hpe matsa nga ai hpe nang hpa mung n ahkum ya ndai le,” nga nna bai kahtap san ai.

U Nu gaw, “Dai gaw anhte a mungdan hta gaw Dimokresi mungdan re nga yang shilaika ni gaw shanglawt ai lam nga ai. Shilaika ni gaw asuya hpe mung, ngai hpe mung ayan e matsa nga ai. Dai gaw ndut ndang ka lu ai ahkaw ahkang nga ai majaw hpa mung nlu galaw ai,” ngu nna bai htai ai.

Mao Tse-Tung gaw, “Tinang a mungdan kata e gaw ka nga mu ga.Raitim jinghku hten hkra, hku hkau lam hten hkra ka ai hpe gaw asuya e hkang ya na ra ai. Bai nna ngai tsun mayu ai. Nanhte gaw anhte a ntsa e grai hkrit nga ai nhten. Dai daram mung hkum hkrit mu. Summwi ni du shagu mung marang nlawm ai. (Ndai Miwa ga malai hpe Miwa a ga kaw nna Myen ga hku ga byan ai gabyan ni atsawm sha nchye byan nna lachyum npru ai majaw, Cambridge University kaw nna pru ai nga ai gabyan hpe Ingalik hku gale shangun ra ai) Anhte gaw sumtsan gap ai Rocket mung garai n galaw ai, Jet nbungli mung ga rai nchye galaw ai. Atomic bawm hte Hydrogen bawm ni mung garai n chye galaw ai. Ndai ni chye galaw wa ai shani nanhte grau hkrit na re. Hpa mung hkum hkrit mu Nanhte a ntsa e jinghku mungdan hku sha pyi nre, hpu nau mungdan hku myit ga ai. Nanhte machyi hkra galoi mung n galaw ai. Nanhte hte bawng ban ai shaloi pyi gaw yu u, anhte gaw myit galu kaba ai hte grai shayawm nna bawng ban ra ai re. Kaga mungdan kaba ni rai nga ai Amerika, Ingalik, Rusha ni hte rai yang shanhte ga hkaw mi tsun yang anhte mung ga hkaw mi tsun ai re. Kachyi mi mung n shayawm ai. Nanhte munghpawm Myen mung ntsa e anhte mung grai tsaw ra shawang myit tawn da ga ai, “nga nna bai tsun ai.

Ndai zawn ningbaw kaba Mao Tse-Tung gaw jep sagawn ai hpung dat na nga nna tsun, U Nu gaw dai daram galaw nra ai ai ngu nna tsun, rai kahti galai tsun hkat nga nna hkying 5 chyen rai wa nhtawm nsin sin wa jang she bawng ban hpawng he dawm kau ai. Shana de hkying 4 daram hta U Nu gaw, “ndai lam hpe bawng ban nga ai aten hta num ni hte ma ni lawm nra ai, shanhte wa mu ga ngu nna tsun timung ningbaw kaba Mao Tse-Tung gaw, “Oh, hpa byin a ta?, dung mu ga, shanhte mung na chye la mu ga, yawng na na ra ai nga nna wa na ahkang njaw ai majaw, num ni hte ma ni gaw namsa shinggan pru mayu ai hpe sharang da ra nna ram ram jam jau hkrum ra mat ma ai.

Teng wa nga yang dai ga  hpe U Nu hku nna Mao Tse-Tung hpe ntsun mai ai ga re. Mung langai hte langai grai ahkyak ai manghkang law law nga nga ninglen, hpung pati langai mi a lam hte manu dan nna lu la yak ai aten hpe kaman lila di kau ai. Dai lam hpe tsun mayu yang shi hte hkau ai wunji juk Chou En-lai hpe shan lahkawng hkrai sha atsin sha tsun kau dat yang ngut mai ai lam sha re. Ndai gaw U Nu a shut kaba rai lu ai. Dai hpe pyi U Nu gaw, “ngai rai nna she ning ngu tsun gwi ai,” ngu arawng la nna naw shakawng tsun ai. Kaja wa nga yang arawng la shara mung nre. Myit n-gawp ai lam sha rai nga ai.

U Nu gaw Miwa mung e sha nre, Amerika mung e mung Time hte Timing lachyum hpe shut  kau ai sha n-ga, dai aten hta munghpawm Myen mung a matu sihkrung sihtan lam daram ahkyak ai n-gu dut ai lam hta, Amerika mung kaw nna n-gu dut gat kashun ai lam hpe Amerikan gumsan hte hkrum ai shaloi aja awa ahkyak la ahkum na matu wunji hpung kaw nna hte dat ai raitimj, “ ngai hpe n-gu hpaga la shadu ai i? Ngai ntsun na “ngu myit la nhtawm ntsun ai majaw Amerika mungdan e mung hpa shai ai lam nnga ai sha Merika gaw Myen mung a n-gu dut ai mung dan ni hpang de hkau lan mam hte kaga n-gu lu ai mungdan ni kaw na n-gu mari la nna dut ya ai majaw Myen n-gu dut ai hta grai yawm mat nna munghpawm Myen mung a sut gumhpraw madang gaw maigan mungdan ni a hka hte gawan da ai prat de du mat wa ai.

Lama wa (wunji juk) U Nu gaw n-gu dut na manghkang hpe bawng ban ai rai yang Amerikan asuya gaw hkan galaw ya na jin jin lajang tawn ai, raitim dai lam hpe ntsun pru wa ai majaw hpa mung n lajang lu mat nna U Nu a ntsa e Amerikan asuya chyawm tari masha kaba nkau mi pyi myit hten mat ai nga nna na chye lu ai.

(Wunji Juk) U Nu gaw mungkan mung dan ni de gawan hkawm ai hta, ya san seng Hp.S.P.L. hpung masha Paliman dat kasa hpung ningbaw kaba langai mi tai nga ai wa, maigan mungdan langai hta lata layung hpe n-gup e magaw bang nna gawut shangoi dat ai daram wa mi nhtap nhtuk hkra nrai tim, tinang a mungdan a matu kaja wa a hkyak ai manghkang ni hpe hparan na malai, tinang langai mi a dan hkung lam, mying kaba na lam hpe chyu sha madung dat nna galaw ai lam hpe Miwa mung hte Amerika de sa ai shaloi na shi a galaw gunhpai ai lam ni a ntsa e mada yu, maram yu ai hte chye lu nga ai. 

Ga hpungdim.

Munghpawm Myen mung shanglawt lu ai shi ning du sai rai nna, dai laman e munghpawm hpung shang mungdaw ni, bumga masha ni, nlaw ai amyu sha ni hkrum katut hkam sha nga ai manghkang ni hpe tang madun dan ngut nna U Nu a shut ai lam ni hpe dang lu ai made sawk sagawn tang madun dan ngut sai re.

Hp.S.P.L. lahkawng brang ga garan hpang ai aten hta U Nu maga lawm ai masha nkau mi gaw U Nu chyu sha Dimokresi nga htum re, U Nu ( wunji juk) galaw yang she Dimokresi hpring tup hkra lu na re nga nna kam ai ni nga nna kam ai ni nga ma ai rai nna, mungdaw ni a ntsa e U Nu jaw ai Dimokresi gaw nhtang hku re ai lam hpe tang madun ngut sai majaw chye na na daram rai sai ngu kam nngai.

Munghpawm Myen mung ting hta Dimokresi hpe hpring tup hkara jaw lu ai masha myit su ni hpe lawan dik ai hku ga;lai lata shalun lu u ga law.