Ga Nhpaw
Ngai gaw laika sara n re, majoi myit mang chye ai wa mung n rai nngai. Rai timung, Mungdan a matu ra ahkyak wa ai shaloi nahtu ai wa hpyi nahtai hpe kabai da nna laknak hta hpai nhtawm hpyen gasat rawt ra ai zawn, munghpawm mungdan ga ayai wa na hpe yu tsang ai majaw Dimokresi ahkaw ahkang ni n sum mat na matu hte Dimokresi hpe makawp maga mayu ai myit hte ndai Dimokresi Nhtang Hku ngu ai laika hpe ka lajang ai re.
Munghpawm Myen Mungdan ngu nna shamying ai gaw mung madung hte mungdaw ni kahkyin gumhpawn tawn ai majaw shamying ai re. Lam mi hku nga yang, Munghpawm Myen Mungdan e nga pra shanu nga ai Sam, Jinghpaw Wunpawng, Kayin, Kayah, Hkang, Rakhaing, Mon, Myen,Pa-o, Taung Tu, Naga zawn re ai mungchying sha ni hpe kahkyin gumhpawn nna mungdan langai mi gaw tawn da ai re.
Ndai zawn mung madun hte mungdaw ni hpe kahkyin gumhpawn nna masha amyu myu hpe kahkyin gumhpawn nhtawm gaw da ai munghpawm mungdan hpe ndaw nhten hkra makawp maga na lit gaw munghpawm mungdan mung masha shagu hte mungchying amyu shagu hta tut nawng nga nga ai hte maren mung masha a ahkang aya hte lung wa ai asuya hta mung, asuya hpung a ningbaw danu rai ngai (wunji juk) hte gumsan wa hta mung lit kaba nga nga ai. Ndai zawn lit hpe sadi dung let gun hpai lu na matu mung, Dimokresi hpe nshang e ngang ngang kyit nna butawn ai buhkrawng zawn sumraw tawn yang chyu sha byin lu nga ai.
Jum gaw hkawhkam ni hte sahti ni sha tim shum ai, nahtu ni hte amu galaw masha ni sha tim shum ai, mawhpyi kun-yawn, manggang gang ai matsan mayan ni sha tim shum ai. Ewaret bum pung ding e lung dung nna sha tim shum ai. Panglai hkin-gau e sha tim shum ai. Dai hte maren Dimokresi jet yang gaw tsaw dik kaw nna nem dik masha atsang ni mung Dimokresi namta hpe maren mara hkam sha lu, hpring tup hkam la lu ra ai. Pa ga, bum ga n lata ai maren mara hkam sha lu ra ai.
Rai timung, dai ni munghpawm Myen mungdan hta Dimokresi nga ai law nga nna n-gup hte kade wa mi marawn jahtau nga rai tim, ginjaw Paliman e Me (119) hpe Me (127) hte shadang la ai aten hte grai ni ai aten ladaw langai mi hta, Jinghpaw mungdaw kongsi hta Me (10) hpe Me (7) e mahtang shadang la na matu, Kayin mungdaw kongsi hta Me (14) hpe Me (10) e shadang la na matu, munghpawm mung dan hta lit kaba kik ai masha ni nan tara tawt lai nna galaw dat ai lam gaw,munghpawm mungdan a labau hpe shachyang kau na matu shakut shaja maw mawn dat ai lam nan rai nga ai. Dai hta n-ga, mungdaw ningbaw ni hpe mungdaw kongsi hte jahkrup bawng ban nna aya dang lu na ngu nna adan aleng ka da ai npawt nhpang gaw da ai tara upadi hpe pyi (three-dimensions) ngu ai maga 3 kaw nna mu lu ai manpyawng hte yu nhtawm tinang ra ai hku galaw ai kaw du hkra mungdan a lit kaba dik ai masha ni nan tara tawt lai wa ma ai.
Dai re majaw Dimokresi hpe tsaw ra manu shadan nna munghpawm mungdan hpe ngang grin nga shangun mayu ai munghpawm mung masha langai mi hku nna, Dimokresi hpe munghpawm mungdan ting nga law, hkali, gumra lawng, jut nnaw shara magup hkan nga nga ai ni du hkra shadang hpring tup hkam sha shangun lu ai asuya kaja, mungdan a ningbaw kaja hpe myit mada marit let munghpawm mungdan masha num, la hkum shagu hpe karum hpyi dat ai lam rai nga ai.
Moi hkawhkam prat na Myen hkawhkam ni hte Jinghpaw Wunpawng amyu ni matu mahkai ai lam.
Myen gaw Tagaung kaw nna npawt hpang ai nga ai ga hte maren, Tagaung prat, Pagan prat kaw nna hpang jahtum Shwebo hkawhkam prat Mindon hkawhkam hte Thibaw hkawhkam ni kaw du hkra hkawhkam prat mi hte prat mi up hkang hkrat wa ai Myen hkawhkam ni a prat hta, Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni gaw Myen hkawhkam ni a npu na zaw ni nrai ma ai, Jinghpaw Wunpawng Duwa law law wa Myen hkawhkam ni hte jinghku manang hku nna sha matut mahkai ma ai. Majan hta jinghku manang hku nna sha tang du hkra karum ma ai Hpung dagu kaba ai Myen hkawhkam nkau mi a uphkang ai ahkang aya gaw mali hka hkrun lam hku nna lahta de Manmaw, Kawng Tung du hkra hkrang lam hku nna Mohnyin, Mogaung makau grup yin du hkra chyam bra wa ai. Ninghtawn du (myo-tsa) ni mung Mohnyin, Mogaung ninghtawn du ni gaw Sam-Myen (Shan-Bama) ni hkrai rai ma ai. Dai ninghtawn du (myo-tsa) ni a ntsa e pyi Myen hkawhkam prat ni hta hkawhkam galai gachyai rai nna hpung dagu grit nem wa ai hkawhkam ni a lakhtak hta daru magam nnga malu ai.
Jinghpaw Wunpawng amyu ni gaw gara Myen hkawhkam a npu e mung nnga ai, rai timung ahkyak ai majan ni hta jinghku manang hku du hkra makawp maga gasat ma ai.
Sakse madun na nga yang, Myen hte Assam majan, Ingalik hte Myen nambat langai majan ni hta hpyen jaubu Maha Bandula hte rau shawng numshawn e rawt gasat ai Hugawng Jinghpaw du langai mi rai nga ai Dai Hpa duwa hte Jinghpaw hpyenla law law shang lawm ai lam gaw adan a leng rai nga ai.
Dai Hpa Duwa gaw Thiha Thra kaw nna Letya Kyaw Htin amying ningsang du hkra shagrau ai hkrum wu ai. Dai amying ningsang shagrau lekmat dazik ni hte hpyen gasat ai kaw lang ai nhtu ni gaw daini du hkra Dai Hpa Duwa a kashu kasha ni a lata hta nga ai. Dai Hpa Duwa a amyu ni hta ngam nga ai labau ga hte maren nga yang, Ingalik mung maden ni a hpyenla ni gaw Myen mung mali hka htumpa zundawng shara e du nga ai majaw dai ni hpe gasat na matu Minji Maha Bandula ga Assam kaw nna dai zundawng sharade kayin wa ai shaloi, Assam hpyen man e woi awn gasat na matu Dai Hpa Duwa hpe (Bo Mu Gyi) Du kaba hku nna ahkang aya awm dawm ap ya kau da ai nga ma ai. Dai Hpa Duwa woi awn gasat ai hpyen man hta Ingalik ni gaw hkrat sum ai law la nna shawng de nsa lu ma ai da. Ndai gaw Myen hkawhkam ni hte Jinghpaw Wunpawng amyu ni matut mahkai ai lam kadun sha mi rai nga ai.
