De:-
Mung tsaw, myu tsaw mungching shawa ni, ya ten na masha hta n-dai zawn re myit sharawt ai laika hte ga saw dat ai lam gaw, amyu sha ni a matu ahkyak ra nga ai lam rai nga ai. Ngai hku nna mung matut nna ga saw dat mayu ai gaw, ya ten na masa hpe yu let du na aten kade n-na KIO/A ni hku nna, myen hpyen hte gap hkat ra wa na masa de tsa lam shadang grau law wa sai re majaw, anhte maigan de nga nga ai W.P sha ni mung, tinang a mungdaw, amyu sha ni hpe gara hku nna makawp maga lawm ra na lam grai myit ra sai aten rai nga ai.
Gashadawn: W.P sha langai mi n-law htum, shat makai 10 hte chy pala 10 hpra (sh) dai hta grau law ai hku na tim madi shadaw lawm ra na re. W.P sha ni maigan mungdan shara shagu de bra nga ai grai law sai, anhte dang lu ai lam gaw, ja gumhpraw n-gun jawm madi shadaw lu ai lam ni rai na re ngu kam ai. Dai re ai majaw, anhte maigan de nga ai ni mung, shada da tsun shana hkat rai nna, ya kaw nna, myit shajin da ra sai. Miwa mung, Gala mung hte Thai mung hkan nga ai W.P sha ni gaw,
maigan mungdan de na garum gumhpraw ni hpe matut shalai ya na matu ya kaw na myit shajin da ra na sai. KIO/A ni hku nna mung, lama na gap hkat ra na masa rai wa jang, kaning jawm shakut na lam ni hpe ya ten hkan kaw na maigan de du nga ai W.P sha ni hpang de ga saw shana ai lam ni galaw ging sai ngu mu mada ai.
Kaning re masa wa rai wa tim, W.P sha ni yawng myit hkrum mang rum let jawm shakut ra na re ngu matut ga saw dat ai.
Ngwi pyaw nga mu ga,
Langji Shiga
----------------------------------------------------------
KNO/KNC Ningbaw Duwa Bawmwang Laraw a Jinghpaw Wunpawng Mungchying Mung Shawa ni hpang de Ndau Shabra Laika
----------------------------------------------------------
Tsawra ai jinghpaw wunpawng mungchying mungshawa yawng hpang de ya yang hkyak hkyak byin pru nga sai mung masa the amyu masa sat lawat the seng nna tang shana dat ai.
Mung masa labau kadun.
1. Anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni-gaw lai mat wa sai shaning law law kaw nna anhte amyu ni anhte a lamu ga kaw ngwipyaw ai hku asak hkrung nna nga lai wa sai.1926 ning a hpang daw de English mung maden ni up hkang ai n-pu kaw bai nga ra sai.1942 ning kaw nna mungkan majan 2 bai byin wa nna Japan mung maden a n pu kata kaw anhte a lamu ga n kau mi hkrat sum nga sai. Raitim kade n-na yang mungkan myit hkrum hpyen hpung hte anhte a kaji kawa kanu kana jinghpaw myutsaw share shagan ni law law gaw japan mung maden hpyen hpe gasat manga kau nna tinang lamu ga hpe bai lu la sai.1945 ning hta mungkan majan(japan majan) ngut sai.Jinghpaw ni tinang amyu hpe tinang bai uphkang lu na matu lajang nga sai. Duwa council hpaw nna jinghpaw Shanglawt mungdan lu na matu lajang wa nga sai.Dai zawn jinghpaw ningbaw ni tinang mung hpe tinang bai lu la na matu lajang nga ai ten hta myen ningbaw Awngsan wa lung wa nna shanhte myen mung hte Shanglawt rau la nna rau jawm nga na matu bawngban wa sai.Jinghpaw ningbaw ni gaw myen ,kaya,sam,hkang hte kaga amyu baw sang ni hte rapra ai mung masa ahkaw ahkang tara kata kaw rau jawm nga na matu myit hkrum sai. Dai majaw, 1947 ning hta Sam mung , pang lung mare kaw e Sam,Kaya, Hkang Myen ni hte rau jawm nna munghkawm mungdan langai de la nna rau jawm nga na matu Jinghpaw ni gaw, myit hkrum ga sadi laika galaw sai. Dai myit hkrum ga sadi hte maren munghkawm mungdan langai de nna ahkaw ahkang rapra ai kata kaw rau jawm nga na matu mungdan tara kanu galaw nna myen ni hte rau Shanglawt la nna rau jawm nga hpang wa sai.Myen hte rau jawm nga ai kaw nna Jinghpaw ni gaw matut manoi jam jau n ni nkri hkrum sha hpang wa sai.Myen amyu shada da nram ai kata kaw myen amyu ni gaw kaga amyu bawsang rai nga ai Kayin, Paoo, Sam ni hte majan byin sai. Myen shada da mung laja lana majan bai byin nna myen mung ting gaw n ngwi npyaw jam jau kaba hkrum sha nga sai. Dai zawn mungdan ting majan byin nga ninglen myen amyu ni gaw kaga amyu baw sang ni hpe hpyen gumshem ladat lang nna shani shana dip rip sha wa sai. Rapra ai ahkaw ahkang hpe nlang ai.Myen shada da mung hpyen masa lang nna diprip sha wa nga sai.
2. Dai zawn re ai myenmung a mung masa lam hta jinghpaw ni mung,rau jawm nna matut nga na matu yak hkak wa sai hpe chye ai jinghpaw ningbaw ni gaw myen asuya hpe bai gasat wa sai. Jinghpaw ningbaw Lahpai naw seng woi awn nna 1949 ning kaw nna jinghpaw ni rawt malan ai lam hpe galaw wa sai. Myenmung a mungdan tara kanu hpe Federal lai masa hkrak re ai mung masa tara kanu hpe bai sharai galaw la na matu lajang ai. Raitim myen ningbaw ni myit magaw nna mungdan tara kanu hpe myen ni chyu sha ahkaw ahkang ka-up nna uphkang sha mai ai lai ladat hpe sha matut galaw da ai.
3. Myen ningbaw ni gaw, mungdan ting hpe hpyen ladat hku nna,prat dingsa uphkang sha mayu ai majaw, NEWIN woi awn ai hpyen gumshem hpung ni mungdan a daru magam ahkaw ahkang hpe zing la sai. Dai hpang grau nna shanhte ra ai ladat hte myen mung hpe up sha na matu MSL hpung hpaw nna tara ningnan hte mungdan ting hpe ka-up uphkang sha wa sai. Jinghpaw,Kaya,Sam ni hte Hkang ni rau jawm galaw da ai mungdan tara kanu hpe jahten kau sai.
4. Dai hpang 1961 ning hta gaw,Jinghpaw ni mung,KIO ngu ai Shanglawt mung masa hpung hpaw wa sai. KIA ngu ai Shanglawt rawt malan hpyen dap hpaw la nna myen hpyen asuya hpe gasat hpang wa sai.KIO wu hpung gaw maga mi de sinat wamyam hte gasat nna maga mi de n gup aga hte saboi n-tsa kaw bawngban ai ladat hpe mung lang nna,tinang amyu sha ni a lu ang ai ahkaw ahkang bai lu la na matu shakut wa sai.
5. 1988ning shata man 8 hta gaw,myen mungdan masha ni kaw nna, MSL myenhpyen asuya hpe n-gup hte marawn nna,mungshawa n-gun hte gawt kau sai. Raitim myen hpyen dap ni gaw grau nn,nhkru n kaja ai hpyen jaubu ni woi awn nna gumshem hpyen ladat hte myen mung hpe bai diprip up hkang sha wa sai.
6. Dai zawn rai nna KIO ,KIA ni- gaw tinang amyusha ni lawt lu hkra nga nna shakut nga ding yang kaw e Ningbaw kaba Maran Brang Seng hte Dukaba Mali Zup Zau Mai woi awn ai KIO ningbaw ni gaw,myen hpyen dap asuya hte gap hkat ai lam hpe jahkring na masing hpe jahkrat dat sai.Dai masing hte maren 24/2/1994 ya shani e myen hpyendap asuya hte gap hkat ai lam jahkring nna,mung masa hpe n-gup aga hte jawm jahta na matu lajang wa sai. Shada da sinat wanyam hte gasat gala ai lam hpe jahkring da nna n-gup aga` hte jahta na matu lajang sa wa ai raitim, tatut hta` myen hpyen dap asuya gaw mung masa bawngban woi ai lam n- nga ai. Dai zawn mung masa lam hpe mung shawa hte hkrak rai bawngban ai lam n nga ai sha,myen hpyen dap ni-gaw, NC woi galaw nna myen mung a mungmasa tara kanu hpe SPDC ni-gaw shanhte ra ai hku ka lajang wa sai. KIO ni mung ndai myen ni woi galaw ai NC kaw shanglawm nna,tinang ra sharawng ai lam yan ni hpe tang madun bawngban ai Tang madun ai lam ni hpe n-hkap la ai Jinghpaw ni hte kaga amyu baw sang ni ra sharawng ai lam ni hpe sepkawp n-hkap la ai .Shanhte Myen amyu mungshawa law malawng ra sharawng ai mung masa lam ni hpe mung, myen hpyen asuya gaw ,kachyi mi mung myit yu hkan sa ai lam n- nga ai sha shanhte byin mayu ai hpyen masa hpe sha atik anang galaw da sai. Ndai zawn n-jaw ai masa hpe SPDC myen hpyen dap asuya woi galaw ai lam yan hta n-jaw nga sai hpe chye nga ninglen KIO ni gaw myen hpyen asuya hpe myit galu kaba ai lam madun nna shanglawm shakut lai wa sai.KIO ni kaw nna kade ram myit galu kaba ai lam hpe madun ai raitim,SPDC myen hpyendap asuya ni gaw,Jinghpaw amyu bawsang ni ra sharawng ai lam ni hpe kachyi mi mung myit yu ya ai lam n nga mat sai. Ndai zawn rai nga mat sai majaw, Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni hte Jinghpaw mung kata kaw shanu nga ai mung chying mung shawa yawng hte myen hpyen dap asuya gaw rau jawm nna mung dan langai kaw nga na matu yak mat sai. Dai hte maren kaga amyu bawsang ni rai nga ai Kayin,Kyinni(Kaya),Mun,Rahkai,Sam hte Hkang amyu baw sang ni mung, munghkawm mungdan langai kaw rau jawm nga na matu gaw yak dik mat sai aten kaw dai ni du nga sai.
7. Ndai zawn rai nga ai mungmasa lam a majaw, Jinghpaw ningbaw n kau mi gaw,tinang Jinghpaw amyu ni a mungmasa hpe ading rai nga lu na matu,hte tinang Jinghpaw amyusha ni lawt lu na matu KNO ngu ai Mung Masa hpung hpe hpaw la n htawm,tai hpyen rai nga ai myen hpyen dap asuya hpe ninghkap gasat ai lam hpe matut manoi galaw nga sai. KNO nig aw,Tinang amyu Shanglawt lu na matu shani shana matut galaw ding yang rai nga ai.Myen mung ting hpyen asuya a nhkru ai masa lam kaw nna lawt lu na matu hpe mung,kahpu kanau rai ngaai,Kayin,Kayinni(Kaya),Mun,Rahkai,Sam,Hkang hte myen ni yawng rau bawng nna,myen hpyen dap asuya hpe ninghkap gasat nga ding yang rai nga ai.
Ya hkyak hkyak anhte Jinghpaw Wunpawng amyu sha ni kaw byin nga ai mungmasa, hpyen masa lam ni.
1.Myen hpyen asuya ni kaw nna jinghpaw mung kaw nga ai gaphkat jahkring sinat lang rawt malan nga ai mung masa hpung ni yawng hpe jarit sin pyada tai ra ai ngu sai. Ndai zawn jarit sin pyada shatai na lam hpe KIO,KIA ni kaw nna nlu hkap la ai majaw, Jinghpaw mung makawp maga hpyen dap,shing n-rai jinghpaw mungdaw makawp maga hpyen dap ngu mying hpe bai sharai ya na matu tang shawn ai lam hpe SPDC myen hpyen dap ni kaw nna sepkawp nhkap la ya ai.
2. KIO ,KIA hpung ni-gaw tinang myen mung kata kaw shada da sinat wanyam hte bai gasat ai lam hpe n-kam galaw ai majaw, Jinghpaw kasa salang ni hpe dat nna,SPDC myenhpyen dap asuya ningbaw ningla ni hpe PINMANA ( Ne Pyi Daw )de sa nna,jahkrup bawngban ai lam hpe kahtap galaw dat ai. SPDC ni kaw nna jinghpaw ni tang madun ai lam ni hpe kachyi mi mung hkap la ya ai lam n -nga ai. Shanhte SPDC ni tsun da ai hte maren sha KIO,KIA ni,hkan sa ra ai lam, kaga laksan ahkaw ahkang galai ya na lam nnga sai lam tsun sai. shanhte galaw da ai Mung masa tara hpe galai na lam nnga sai lam hpe dan dan tsun dat sai. Jarit sin pyada galaw shangun ai pyi gaw,shada da matsan dum ai hku nna lam tam ya ai lam sha re ai ngu tsun jaw sai.
3.Ndai zawn byin nga ai ten hta`Myen hpyendap asuya hte shawng ningnan Gaphkat jahkring ai lam hpe la nna nga sai KOKANG hpyen hpung ni hpe (…/…/// )aten hta` myen hpyen dap asuya ni-gaw, hpyen n-gun the htim gasat nna KOKANG ginra hpe zing la sai.Myen hpyen dap asuya ni-sadi run mat sai. Shanhte a`hpyen n-gun lang nna mungdan ting hpe kasat na matu lajang wa sai.KoKang sha n-rai kaga gaphkat jahkring hpung ni yawng hpe mung, gasat shamyit kau na matu lajang nga sai.
4. Ndai zawn kokang ginra hpe myen hpyen dap ni zing la ai ten hta`,Wa mung hpe mung myen hpyen dap ni –gaw,hpyen n-gun law law hte singda nga sai.Jinghpaw KIA dapba mali hpe mung hpyen n gun hte kahtep matep da nga sai. Tinang KIO,KIA ginra ni hta` mung, myen hpyendap ni-gaw hpyen n-gun law law hpe sa da nna, sinat wanyam hte gasat na jin jin rai nga sai. Myen hpyen dap ni-gaw,Jinghpaw ni hte wa ni hpe gasat na matu masing hpe hkrak sha jahkrat da sai. Ndai zawn byin nga ai aten kata kaw e Jinghpaw ningbaw ni-gaw gasat gala ai lam hpe koi yen nna shada da ngwipyaw ai hku jawm nga lu na lamang hpe tam lu na matu,Jinghpaw mung kata kaw nga ai Mung Du Salang law law hpe Laiza mare kaw shaga nna 5/9/2009 ya shani mungshawa zuphpawng hpe galaw sai. Dai zuphpawng kaw nna , SPDC hpyen asuya hpe lahkawng maga ra ai lam ni hpe bawngban na matu jinghpaw ningbaw ni hte KIO ningbaw ni akroi anoi jahkrup wa sai. Raitim SPDC myen hpyen dap ni gaw KIO ni hte Jinghpaw Wunpawng Mung Shawa a ra sharawng ai lam hpe kachyi mi mung myit yu ya ai lam nnga mat sai. Shanhte (SPDC)ni ra ai hku sha hkan sa ra ai ngu bai nhtang tsun ai. Ngu mayu ai gaw,KIO,KIA ni hku nna jarit sin pyada hku nga na hpe tsepkawp hkap la ra ai lam sha rai nga sai. Myen hpyen asuya hte KIO ni shada da mung masa hpe bawngban jahkrup la na matu lam htum mat sai.
5. Ya yang ten hta Jinghpaw mung kaw nga ai myen hpyen dap ni gaw,KIO,KIA ni hpe gasat na matu jin jin rai nga sai. Myen hpyen dap law law hpe tinang KIA ni nga ai shara shagu makau grup grup kaw shadu da sai. Gasat na amying hpe sha la nga sai.Tinang KIA hpyen dap ni mung ,tinang lu ai sinat wanyam hpe lang nna, tinang amyu hte tinang mungdan lamu ga hpe makawp maga na matu jin jin rai nga ai ten kaw du nga sai. KIA hpyen dap kaw nna ,tinang mundan hpe makawp maga lu na matu,myutsaw hpyen la ni shani shana shajin nga sai.
6. N dai zawn tinang mungdan lamu ga hpe tai hpyen myen wa gasat sa wa na hpe chye nga sai tinang myutsaw UKA ( jinghpaw wunpawng mungdan hpyen dap) ni mung,tinang amyu tinang mungdan hpe makawp maga na matu,jin jin rai nga sai.UKA hpyen dap kaw magam gun nga ai myutsaw share shagan ni yawng gaw,KIA hte rau rai nna,tinang amyu hte tinang mungdan hpe tinang a asak hte galai nna makawp maga na matu hpe mung jin jin rai nga sai.
Mungdan hte amyu hpe nshut nshai makawp maga ra sai. Ndai majan gaw anhte amyu ni dang nan dang ra ai. Dang hkra gasat ra ai.
Jinghpaw wunpawng mungdan hte Jinghpaw Wunpawng mungchying mungshawa yawng hpe makawp maga ai lamang hta amyusha ni yawng shanglawm na lam.
1.Jinghpaw wunpawng mungdan kata kaw nga ai mungchying mungshawa yawng ,tinang lamu ga hpe makawp maga na matu jin jin rai nga ga.( jinghpaw,myen,sam,kala,miwa,)
2. Jinghpaw wunpawng mungdan mungchying mung shawa yawng gaw,tinang lu ai ja gumhpraw,tinang chyechyoi ai nyan hpaji,tinang lu ai n-gun atsam yawng hpe lang nna,tinang mungdan hpe makawp maga na matu ap nawng ga.
3.Maigan shara shagu kaw chyam bra nga sai tinang jinghpaw Wunpawng mungchying masha ni yawng mung, dai ni gaw tinang mungdan hpe makawp maga ra sai majaw, lawan bai n htang wa nna mungdan makawp maga ai lam hta` yawng shang lawm ga.
4. Jinghpaw wunpawng mungdan kata kaw shanu nga ai ramma kaji kaba, num,la yawng gaw,tinang a asak hpe ap nawng nna tinang a` mungdan hpe makawp maga ga.
5. Jinghpaw wunpawng mungdan hpe makawp maga na matu Tinang UKA hpyen dap hte KIA hpyen dap de lawan ladan sa-wa marit.
6.Jinghpaw wunpawng mungdan kata kaw shanu nga ai mungchying mungshawa yawng hte gaw tinang lu ai atsam marai yawng hpe lang nna , tinang nga ai shara kaw e tai hpyen wa hpe gasat ga.Magrau grang ga. Anhte jinghpaw wunpawng amyusha mungchying mungshawa yawng kaw nga ai n-gun atsam yawng hpe lang nna,tinang mung hpe makawp maga ga.
Ndai majan hpe anhte amyu ni dang nan dang ra ai. Sum ai lam n- mai nga ai. Ndai majan hpe anhte amyu ni sum jang anhte amyu ni mat mat na re. Anhte a lamu ga ngu ai mung mat mat na re. Dai majaw,anhte amyu ni grin nga lu na matu, anhte a mungdan grin nga lu na matu anhte amyu ni yawng gaw, nga manga n-gun hpe lang nna n-dai majan hpe dang nan dang hkra gasat ra sai.
Karai kasang anhte hte rau tut rai nga ai.Anhte a` teng man jaw ai n-dai majan hpe anhte amyu ni awng padang lu nan lu na .
Shanglawt awng padang lu la u ga.Jinghpaw wunpawng amyusha ni yawng,ngwipyaw hkamja nga u ga.
BawmWang Laraw ( Ningbaw ),Jinghpaw Wunpawng Amyu Sha Hpung( KNO ),Jinghpaw Wunpawng Amyu Sha Kongsi ( KNC )
